Web 2.0 dünyasının en büyük platformlarından birinin kurucusu ve lideri olan Mark Zuckerberg kripto dünyasında bir şeyler inşa etmek istediğini bir kez daha kanıtlıyor. Meta’nın Twitter’a benzeyen yeni sosyal medya uygulaması Threads, merkeziyetsizliğin cazibesinden yararlanmak istiyor.
Zuckerberg’ün kriptoya yönelik ilk heyecanı daha sonra hayata veda eden Libra (Diem) token projesiyle başlamıştı. Ardından Zuckerberg, facebook’un adını Meta olarak değiştirmiş ve blok zinciri temelli metaverse’lere özendiğini bir kez daha belli etmişti. Zuckerberg, başarısız olması aşikâr olan büyük bir kumar oynadı ve kaybetmeye başladı gibi.
Zuck’ın kripto ağacında yetişen elmadan üçüncü ısırık alma girişimi ilk ikisinden daha iyi sonuç verebilir zira bu girişim diğerleri kadar iddialı değil. Facebook’un birçok başarısında olduğu gibi Threads de hâlihazırda var olan bir ürünün kopyası. Henüz tam entegre edilmese de Instagram CEO’su Adam Mosseri uygulamanın açık kaynaklı Mastadon sistemine benzer biçimde ActivityPub protokol standardını kullanacağını açıkladı.
ActivityPub, ana akım W3C yapısı altında olan bir protokol standardı ve diğer birçok şeyin yanı sıra dijital aktivistlerin sosyal medya hizmetlerinden uzun bir süredir bekledikleri veri taşınabilirliği özelliği de sunabiliyor.
Threads’in arka sistem tasarımına en fazla etki eden uygulama Jack Dorsey’nin Twitter’a rakip olarak geliştirmekte olduğu deneysel BlueSky. Bu uygulama ActivityPub’a cevap olarak kendi protokolü olan AT Protocol’ü de geliştiriyor. Dorsey’nin kendisi de merkeziyetsiz sosyal medyanın kripto dünyasına girmesine dair baskıdan etkilenmiş görünüyor. Çalışmaları 2016’daki Steemit’e kadar gidiyor.
Dorsey’nin de aralarında bulunduğu Bitcoin severler arasında bilinen bir diğer merkeziyetsiz sosyal medya standardı da Nostr ve popülerliği git gide artıyor. Ayrıca daha önce BitClout olarak bilinen DeSo da var. (Hâlâ hayatta mı acaba?) DeSo, blok zincir temelli ve tokenize bir sistem olmasına karşın hiçbir zaman anlamlı bir yaygınlık yakalayamadı.
Merkeziyetsizlik her şey demek değildir
Threads’in “merkeziyetsiz” olması fikri kolaylıkla satılan bir argüman. Şöyle bir gerçek var ki sistemin arka tarafının merkeziyetsiz olması Meta’yı favori hareketlerini yapmaktan alıkoyamayacak görünüyor. Meta, ön yüzü kullanarak kullanıcı verilerini toplamaya çalışacak: Uygulamanın App Store’daki açıklamalarına bakıldığında Threads’in Meta’nın hedefli reklamlara dayalı gelir modelini hayata geçirebilmesine yardımcı olacak geniş skalada veri toplayacağı görülüyor.
(Ayrıca bu açıklamada Threads’in henüz Avrupa’da hayata geçmeyeceği de görülüyor zira Avrupa’daki mahremiyet koruyucu standartlar ABD’ye kıyasla çok daha yüksek.)
Merkeziyetsiz arka sistem ve veri toplayan ön yüz kombinasyonu Meta’nın Libra ile yapmak istediği şey ile bire bir aynı mantığı içeriyor. Facebook Libra protokolünün merkeziyetsiz olduğunu iddia etmişti. Bu iddia en iyi tabiriyle çelişkili. Ancak kullanıcıların çoğunluğu en az facebook.com kadar yoğun şekilde veri toplayan bir cüzdana yönlendirilmişti.
Ayrıca Threads kullanıcı verilerinin pratik anlamda ne kadar “taşınabilir” olduğu da bir soru işareti. Konuyu eleştirenler ActivityPub protokolünün kullanan diğer bir platform olan Mastadon’u kullanımı zor ve sezgiselliği düşük olarak niteliyorlar ve bir sunucudan diğerine geçmenin bir zorluk olduğunu belirtiyorlar. Görülen o ki kullanıcıların Threads’i terk etmelerinin ne kadar kolay olacağı Meta’nın elinde olan bir durum. Ancak bu, şirketin finansal çıkarları için çok da iyi bir durum değil. Halka açık bir şirket olan Meta finansal çıkarları için iyi olmayan şeyleri yapmaktan hoşlanmaz.
Ayrıca “kripto Twitter’ı” oluşturan kişilerin ve yapıların Thread’i yeni evleri olarak benimsemeleri de mümkün görünmüyor. Meta düşmanlığı kripto çevrelerinde kökleri derine inen bir durum ve bunun da esas nedeni mahremiyet konusu. Bir görüşe göre Threads, Instagram’dan gelenlerden oluşan bir kitleye sahip olacağı için bu kitle “heyecanlı ama akılsız” olacak.
Elon Musk kazara merkeziyetsizliğin kahramanı mı olacak?
Elon Musk olmasaydı bunların hiçbiri gerçekleşmeyecekti. Bir bakış açısına göre platformun değerinden 30 milyar doların gitmesine neden olan bir ele geçirme operasyonu ile Twitter’ın başına geçen Musk, kripto severlerin yıllardır uğraştığı bir konuda önemli bir insan kitlesini ikna etmiş görünüyor: Kullanıcıların içerik ürettiği herhangi bir sosyal medya platformunda tek bir noktadan kontrol sağlanması uzun vadede kullanıcıların aleyhine bir durum oluşturuyor.
Bendeniz bu trajediyi bire bir yaşıyorum. Twitter’da on yıldan fazla zaman geçirdikten sonra biraz ilerleme kaydetsem de Musk tarafından tuzağa düşürülmekten kurtulamadım. Onaylama ve yetkilendirmeye dair tuhaf kararlardan, harici bağlantıları engelleyerek güvenilir haber kaynaklarına düşmanca yaklaşmaya kadar birçok kararın kurbanı oldum.
Musk’ın bu kararları ve özellikle de geçen hafta gelen görüntülenme sınırlamasıyla birlikte geniş kitleler Twitter’ı terk ediyor. Görüntülenme sınırlaması açıklandığından bugüne biraz gevşetilmiş görünse de bu açıklama birçok kullanıcı için kırılma anı oluşturdu. Henüz rakamları bilmiyoruz ancak geçen günlerde birçok kişinin Twitter’a veda ettiğini ve alternatif platformların tartışıldığını gördük.
Görülen o ki Meta kan kokusunu aldı ve saldırıya geçmeye başladı. The Verge’deki habere göre Meta’nın adını açıklamayan bir yöneticisi çalışanlara yaptığı konuşmada, “Yaratıcılardan ve kullanıcıların genelinden mantıklı ve düzgün biçimde yönetilen bir platforma ihtiyaç olduğunu duyuyoruz” diyordu. New York Times muhabiri Mike Isaac da Meta içinden kaynaklara dayandırdığı haberinde Musk’ın görüntüleme sınırlaması kararının oluşturduğu tepkiden yaralanmak için Threads’in lansmanının öne çekildiğini yazdı.
Birçok kullanıcı (ben de dahil) Musk’ın bu kötü yönetiminin sosyal medya kullanıcılarının zincirleri kırmasına ve özgür kalmalarına yardımcı olabileceğini düşünüyor. Twitter’ın düşüşü gerçek anlamda açık ve merkeziyetsiz bir dijital altyapının öneminin anlaşılmasına vesile olursa gerçekten bir hayrı dokunmuş olur.
KRIPTOKRAL.COM GÜNCEL HABERLER | Yatırım Tavsiyesi Değildir.
