Türkiye’de ekonomiye güvenin azalmasıyla beraber kripto paralara ilgi arttı. Bu nedenle kripto paralar Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın da merceğinde.
Peki kripto para ne? Nasıl değer kazanıyor?
1) Kriptoloji nedir?
Kriptoloji bir şifreleme bilimi. Bu yöntemle birbirine veri aktaran iki veya daha fazla tarafın bilgi alışverişi ‘Güvenli’ hale geliyor. Süreç şöyle işliyor: Önce alıcıya göndermek istediğiniz veriler şifreleniyor. Daha sonra güvenli bir ortam aracılığıyla alıcıya gönderiliyor ve şifreleme sisteminin çözülmesiyle de veriler ortaya çıkıyor.
2) Kripto para nedir?
Kripto para, en sade ifadeyle şifreli para demek. Daha da açacak olursak, güvenlik için kriptoloji bilimini kullanan, dijital ve sanal bir para birimi. Bu para, matematik temelli şifreleniyor. Herhangi bir merkezi yok. Yani bir ağ etkileşimi. Veri transferi yoluyla dijital para transfer ediliyor. Bu transfer için de tek gereken, internet bağlantısı ve bu bağlantıya erişilebilecek bir cihaz. Bu transferin ne bir aracısı ne de bir komisyoncusu var. Herhangi bir aracı olmadığı için de, transfer ücretleri yok denecek kadar az. Kripto paranın arkasında bir patron ya da kurum da yok. Yani merkeziyeti olmayan bir finans sistemi.
3) İlk kripto para hangisi, hikayesi ne?
İlk kripto para Bitcoin adıyla 2009’da hayatımıza girdi. 2008’deki finans krizinden sonra ‘White paper’ diye adlandırılan bir makale yayınlandı. Bu makalenin hakemi yoktu ve bir anlamda da manifesto niteliğindeydi. Makalenin başlığı da ‘Bitcoin: Merkezi olmayan elektronik nakit sistemi’ydi. Bugünkü değeri toplam 830 milyar dolar olan Bitcoin’i kimin ya da kimlerin ortaya çıkardığı hala sır. Söz konusu makaleyi kaleme alan kişi ya da kişiler, kendini ya da kendilerini Satoşi Nakamoto diye tanıtsa da bu ismin kimi ya da neyi temsil ettiği hala bilinmiyor. 2016’da Avustralyalı bilgisayar mühendisi Craig Wright, Bitcoin’in mucidinin kendisi olduğunu iddia etmişti. Birçok kurum ve kişi bunu reddediyor. Kripto para birimi teknolojisini patentlerden uzak tutmak için kurulmuş kâr amacı gütmeyen kuruluş Crypto Open Patent Alliance (COPA), Wright’a iddiasını kanıtlaması için dava açtı. Dava üç gün önce Londra’da başladı ve martın ortasına kadar devam etmesi bekleniyor.
4) Kripto paralar nasıl üretiliyor?
Kripto para üretimi, kripto para madenciliği tekniğiyle yapılıyor. Bu da bir nevi bilinen madencilikteki gibi kazma işlemi. Tek fark bunun dijital ortamda yapılması. Yani matematik bilimiyle dijital alanda bilgi işleniyor. Üretim için işlem gücü yüksek bir bilgisayar ve internet bağlantısı gerekiyor. Bunlara sahip birçok kullanıcı kripto para üretiminde aktif rol alabilir.
5) Kripto paranın değeri nasıl belirleniyor?
Burada da tıpkı borsa gibi bir arz-talep dengesi var. Hisse senetleri veya emtialar gibi değiş tokuş sırasında anlık arz-talep fiyatlamasına göre kripto paralar ya değer kazanıyor ya da değer kaybediyor. Şu an dünyada en çok talep gören kripto para Bitcoin olduğu için en yüksek değere de o sahip.
6) Türkiye’nin kripto paraya yaklaşımı ne?
Türkiye, kripto paralara ilginin en yoğun olduğu ülkelerden biri. Uzmanlara göre bunun altında yatan nedense ekonomiye güvensizlik. Dünya çapında internet kullanıcılarının davranışlarını inceleyen GlobalWebIndex (GWI) araştırmasına göre dünyada kripto varlıklara yatırım oranının en yüksek ülke Türkiye. Merkez Bankası iki yıl önce kripto paralarla ilgili şöyle demişti: “Kripto varlıklar herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırmaktadır.” Hazine ve Maliye Bakanlığı kripto paralar için bir düzenleme üzerinde çalışıyor. Düzenlemenin önümüzdeki günlerde Meclis’e gelmesi bekleniyor. Düzenlemede öncelikle kripto varlıklar için tanım yapılması bekleniyor. Böylece kripto varlıkların kara para aklama amacıyla kullanılmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. Düzenlemeyle ilgili konuşulan bir diğer başlık vergi. Belli sınırı geçen kazançlarda işlem vergisi alınabileceği belirtiliyor.
7) Blockchain ne?
Blokchain tüm para alışverişlerinin kaydının tutulduğu bir sistem. Bilgilerin kaydedildiği yerler, özel şifreleme sistemleriyle korunuyor. Sadece kripto paralarda değil bankacılık gibi alanlar başta olmak üzere birçok yerde yüksek güvenlikli bir sistem olarak tercih ediliyor.
8) Kripto paraların geleceği ne?
Finans şirketlerine göre kripto paralar dalgalı dönemler geçirse de gelecekte hayatımızda olmaya devam edecek. Global ölçekte büyüklüğü sahip birçok kurum NFT ve metaverse'e yatırım yapıyor. Bu alanlarda işlemler de sadece kripto paralarla yapılabiliyor. Bazı yatırım ve finans uzmanları kripto parayla birlikte parayı anlama ve onunla etkileşim kurma şeklimizi sonsuza dek değiştireceğini söylese de bazıları da bu sistemin bir ‘Balon’ olduğunu öne sürüyor. Fakat şirketlerin yatırımlarına bakıldığında kripto para birimleri olmadan bir gelecek hayal etmek neredeyse imkansız. Diğer yandan kripto parayı resmi para olarak tanımaya başlayan ülkeler de var. El Salvador, eylül 2021’de Bitcoin’i resmi para birimi haline getiren ilk ülke olmuştu. nisan 2022’de de Orta Afrika Cumhuriyeti Bitcoin’i resmi para birimi olarak tanımıştı.
9) Dünyada kaç kripto para var?
Mart 2023 itibarıyla, piyasada en az 22 bin kripto para birimi var. Bu paraların toplam piyasa değeriyse en az 1 trilyon dolar. En çok bilinen kripto paralarsa şöyle: Bitcoin, Ethereum, Binance coin, Tether, Cardano ve Dogecoin. Henley & Partners’in yayımladığı Kripto Varlık Raporu’na göre en az 1 milyar dolar değerinde kripto varlığı olan kişi sayısı 22. Bunlardan altısı yatırımlarını Bitcoin’de tutuyor. Kripto paraların alınıp satıldığı online platformlaraysa kripto borsası deniyor. Piyasa İşlem hacmine göre dünyanın en büyük kripto borsasında ilk üç şöyle:
-
Binance
-
Coinbase
-
Kraken
Türkiye’de yaygın olarak bilinen kripto borsalarıysa Binance TR, BtcTürk ve Paribu.
Instagram
KRIPTOKRAL.COM GÜNCEL HABERLER | Yatırım Tavsiyesi Değildir.
